* φωτογραφίες απ΄το προσωπικό αρχείο της Σοφίας Στάμου

Του γιοφυριού της Άρτας

Σαράντα πέντε μάστοροι κι εξήντα μαθητάδες, γιοφύριν εθεμέλιωναν στης Άρτας το ποτάμι. Ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν. Μοιρολογούν οι μάστοροι και κλαιν οι μαθητάδες:

– Αλίμονο στους κόπους μας, κρίμα στις δούλεψες μας,

ολημερίς να χτίζουμε, το βράδυ να γκρεμιέται!

Πουλάκι εδιάβη κι έκατσε αντίκρυ στο ποτάμι,

δεν εκελάηδε σαν πουλί, μηδέ σα χελιδόνι, παρά εκελάηδε κι έλεγε, ανθρώπινη λαλίτσα:

– Αν δε στοιχειώσετε άνθρωπο, γιοφύρι δε στεριώνει.

και μη στοιχειώσετε ορφανό, μη ξένο, μη διαβάτη,

παρά του πρωτομάστορα την όμορφη γυναίκα,

πόρχεται αργά τ’ αποταχύ και πάρωρα το γιόμα.

Τ’ άκουσ’ ο πρωτομάστορας και του θανάτου πέφτει. Πιάνει μηνάει της λυγερής με το πουλί τ’ αηδόνι: Αργά ντυθεί, αργά αλλαχτεί, αργά να πάει το γιόμα,

αργά να πάει και να διαβεί της Άρτας το γιοφύρι. Και το πουλί παράκουσε κι αλλιώς επήγε κι είπε:

– Γοργά ντύσου, γοργά άλλαξε, γοργά να πας το γιόμα,

γοργά να πας και να διαβείς της Άρτας το γιοφύρι.

Νά τηνε κι εξανάφανεν από την άσπρη στράτα. Την είδ’ ο πρωτομάστορας, ραγίζεται η καρδιά του. Από μακριά τους χαιρετά κι από κοντά τους λέει:

– Γεια σας, χαρά σας, μάστοροι κι εσείς οι μαθητάδες. μα τι έχει ο πρωτομάστορας κι είναι βαργωμισμένος;

– Το δαχτυλίδι το ‘πεσε στην πρώτη την καμάρα,

και ποιος να μπει και ποιος να βγει το δαχτυλίδι να ‘βρει;

– Μάστορα, μην πικραίνεσαι κι εγώ να πα σ’ το φέρω,

εγώ να μπω, κι εγώ να βγω, το δαχτυλίδι να ‘βρω.

Μηδέ καλά κατέβηκε, μηδέ στη μέση επήγε. -Τράβα, καλέ μ’ τον άλυσο, τράβα την αλυσίδα, τι όλον τον κόσμο ανάγειρα και τίποτες δεν ήβρα. Ένας πηχάει με το μυστρί, κι άλλος με τον ασβέστη, παίρνει κι ο πρωτομάστορας και ρίχνει μέγα λίθο.

– Αλίμονο στη μοίρα μας, κρίμα στο ριζικό μας!

Τρεις αδερφάδες ήμαστε, κι οι τρεις κακογραμμένες

η μια ‘χτισε το Δούναβη, κι η άλλη τον Αφράτη,

κι εγώ η πλιο στερνότερη της Άρτας το γιοφύρι.

Ως τρέμει το καρυόφυλλο, να τρέμει το γιοφύρι,

κι ως πέφτουν τα δεντρόφυλλα, να πέφτουν οι διαβάτες.

– Κόρη, τον λόγον άλλαξε, κι άλλη κατάρα δώσε, πόχεις μονάκριβο αδερφό, μη λάχει και περάσει. Κι αυτή τον λόγον άλλαξε, κι άλλη κατάρα δίνει:

– Αν τρέμουν τ’ άγρια βουνά, να τρέμει το γιοφύρι,

κι αν πέφτουν τ’ άγρια πουλιά, να πέφτουν οι διαβάτες, τι έχω αδερφό στην ξενιτιά, μη λάχει και περάσει.